Opracowała:
Małgorzata Chober
Program dla grupy dziennikarskiej
W świecie mediów
Wstęp
Proponowany przeze mnie program uwzględnia oprócz realizacji założeń zgodnych
z podstawą programową języka polskiego, zagadnienia z dziennikarstwa prasowego, radiowego i telewizyjnego oraz treści z zakresu ścieżki czytelniczo - medialnej.
Pomysł stworzenia programu zrodził się w wyniku moich kilkuletnich obserwacji
oraz analizy zainteresowań uczniów gimnazjum.
Ideą powstania grupy o profilu dziennikarskim jest zapoznanie uczniów z tajnikami warsztatu dziennikarskiego oraz zdobycie przez nich podstawowych umiejętności w zakresie redagowania tekstów prasowych, radiowych i telewizyjnych oraz wykształcenie pożądanych postaw, takich jak: tolerancja, poszanowanie godności i tradycji.
Równolegle uczeń ma możliwość zdobywania innych kluczowych dla jego rozwoju umiejętności, zwłaszcza umiejętności docierania do informacji, gromadzenia ich, porządkowania, przetwarzania, a także syntetyzowania wiedzy.
Realizacji programu przyświeca cel wyjaśnienia uczniowi mechanizmów rządzących mass mediami, a także nauczenie go świadomego i krytycznego uczestnictwa w życiu kulturalnym, społecznym i gospodarczym.
Dzięki utworzeniu grupy dziennikarskiej można poza tym wykształcić umiejętność planowania i organizowania pracy, uczenia się, komunikowania w różnych sytuacjach, efektywnego współdziałania w zespole, rozwiązywania problemów w twórczy sposób, posługiwania się technologią informacyjną.
Zdobywana wiedza będzie praktycznie wykorzystana przy redagowaniu szkolnej gazetki. Działanie to daje poczucie współkreowania szkolnej rzeczywistości, umożliwia ekspresję i wyzwala pozytywne emocje, uczy odwagi w korzystaniu z wolności –
ale i odpowiedzialności za swoją wolność. Ponadto umożliwia lepsze poznanie się uczniów
i nauczycieli, sprzyja więc wzajemnej integracji. Redagowanie gazetki szkolnej kształtuje również poczucie estetyki i wrażliwości na nią.
Niezaprzeczalnym atutem takich działań szkolnych jest również poszerzenie umiejętności uczniów z zakresu informatyki, ponieważ wprowadzone zostaną zagadnienia dotyczące „małej poligrafii” – komputerowego składu tekstu, formatu strony, kolumny
i marginesu, łamów, symboli poligraficznych.
W ramach tego programu przewiduję także nawiązanie kontaktu z lokalnymi dziennikami i mediami.
Wiedza z zakresu dziennikarstwa dopomoże gimnazjalistom w kontynuowaniu nauki
w liceach ogólnokształcących w klasach o profilu humanistyczno – publicystycznym.
Cele programu
Program o celach rozwojowych
Cele ogólne:
1. Rozwijanie dziennikarskich zainteresowań uczniów oraz zaznajomienie ich
z podstawowymi pojęciami i zagadnieniami dotyczącymi informacji dziennikarskiej.
2. Poznawanie trudniejszych form i gatunków publicystycznych oraz kształcenie umiejętności ich redagowania.
3. Praktyczne wykorzystanie zdobytych wiadomości i umiejętności dziennikarskich
przy redagowaniu szkolnej gazetki oraz współpracy z profesjonalnymi redakcjami czasopism lokalnych i regionalnych.
Cele szczegółowe:
1. Posługiwanie się poprawną polszczyzną, dbanie o kulturę języka i celowy dobór
środków językowych w wypowiedziach własnych.
2. Wyposażenie uczniów w umiejętność dziennikarskiej pracy z komputerem, magnetofonem, dyktafonem.
3. Przygotowanie do świadomego korzystania ze środków masowej komunikacji: prasy, telewizji, radia.
4. Uświadomienie roli mass mediów, środków i form ich pracy oraz podstawowych procesów komunikacji.
5. Przygotowanie do samokształcenia, korzystania z różnych dóbr kultury, tekstów kultury.
6. Rozwijanie umiejętności segregowania, opracowywania zdobytych informacji, wyrażania swego sądu.
7. Poznanie specyfiki najbliższego środowiska, jego tradycji, kultury i spraw życia codziennego.
8. Rozwijanie umiejętności pracy w zespole, wspólnego tworzenia przedsięwzięcia – szkolnej gazetki.
9. Rozwijanie pozytywnych cech charakteru, takich jak tolerancja, poczucie odpowiedzialności za siebie i innych, życzliwość w stosunkach międzyludzkich, działanie
na rzecz drugiego człowieka, uczciwość, otwartość, odpowiedzialność za własne słowa
i czyny.
Treści kształcenia - ujęcie tabelaryczne
Lp.
|
Temat
|
Liczba godz.
|
Zakres treści
|
Szczegółowe cele kształcenia i wychowania
|
Osiągnięcia uczniów Uczeń potrafi:
|
1.
|
O porozumie-waniu się -komunikacja
|
2
|
Historia komunikacji międzyludzkiej. Droga komunikatu. Nadawca, odbiorca, tekst, kod, sygnał, kody werbalne i niewerbalne. Cechy komunikatu masowego.
|
1. Zapoznanie uczniów ze schematem komunikowania międzyludzkiego. 2. Zrozumienie aktu porozumiewania się bezpośredniego. 3. Określenie cech komunikowania się masowego.
|
- wyjaśnić pojęcia: komunikat, nadawca, odbiorca, tekst, kod, sygnał; - wskazać warunki nadawania i odbioru komunikatu; - dostrzec, nazwać i ukazać kody werbalne i niewerbalne; - określić cechy komunikatu masowego;
|
2.
|
Mass media
|
2
|
Historia i podział mass mediów. Rodzaje mediów, ich istota i zasady funkcjonowania.
|
1. Zapoznanie uczniów z historią i rodzajami mediów oraz z zasadami ich funkcjonowania. 2. Selekcja i wartościowanie treści komunikatów medialnych. 3. Umiejętne korzystanie z mass mediów.
|
- podać rodzaje mediów, zasady ich funkcjonowania; - wartościować komunikaty medialne i umiejętnie z nich korzystać;
|
3.
|
Telewizja- co warto o niej wiedzieć
|
3
|
Telewizja publiczna a niepubliczna. Historia telewizji. Cechy przekazu telewizyjnego.
|
1. Dostrzeganie różnic między telewizją publiczną a niepubliczną. 2. Zapoznanie uczniów z historią telewizji jako środka masowej komunikacji. 3. Zapoznanie uczniów z najważniejszymi cechami przekazu telewizyjnego. 4. Nawiązanie kontaktu z regionalną telewizją.
|
- dostrzec różnice między telewizją publiczną a niepubliczną; - podać zadania telewizji publicznej; - przedstawić krótki zarys telewizji; - redagować wywiad (z babcią lub dziadkiem o ich młodości bez telewizji);
|
4.
|
O wiado-mościach telewizyjnych
|
2
|
Sposoby realizacji programów telewizyjnych. Rola informacji telewizyjnej w kształtowaniu postaw i poglądów odbiorców przekazu telewizyjnego. Pojęcia związane z dziennikarstwem, np. asynchron, total, off, setka, plan, detal, kanalizowanie treści, homogenizacja, kontekstualność, cykliczność, degradacja informacji.
|
1. Dostrzeganie sposobów realizacji programów telewizyjnych. 2. Zapoznanie uczniów z najważniejszymi cechami przekazu telewizyjnego. 3. Zaznajomienie uczniów z terminami i pojęciami związanymi z pracą dziennikarza telewizyjnego.
|
- podać sposoby realizacji programów telewizyjnych; - wyrazić opinię na temat roli informacji telewizyjnej i jej wpływu na poglądy odbiorcy; - zastosować pojęcia związane z dziennikarstwem telewizyjnym.
|
5.
|
Różne oblicza radia
|
3
|
Historia radia. Przekaz radiowy. Praca dziennikarza radiowego.
|
1. Zapoznanie uczniów z historią radia. 2. Zapoznanie uczniów ze specyfiką przekazu radiowego. 3. Zaznajomienie uczniów z zadaniami dziennikarza radiowego. 4. Nawiązanie kontaktu z regionalnym radiem.
|
- wymienić podstawowe funkcje radia; - opisać specyfikę pracy dziennikarza radiowego;
|
6.
|
Prasa niejedno ma imię...
|
3
|
Historia prasy. Klasyfikacja czasopism. Abecadło prasowe: winieta, stopka, szpalta, kolumna.
|
1. Poznanie historii prasy. 2. Zapoznanie uczniów z ofertą i rodzajami czasopism. 3. Posługiwanie się pojęciami z dziedziny prasoznawstwa. 4. Pobudzanie do czytania czasopism, zgodnie z indywidualnymi zainteresowaniami. 5. Nawiązanie kontaktu z czasopismem o regionalnym zasięgu.
|
- dokonać podziału czasopism wg różnych kryteriów; - określić strukturę czasopisma i łatwo się w niej zorientować; - promować i wykazać zalety wybranego przez siebie czasopisma; - zredagować list do redakcji czasopisma.
|
7.
|
O informacji rzetelnej
|
1
|
Fikcja a rzeczywistość w przekazach medialnych. Manipulacja językowa. Perswazja. Marketingowe działania prasy. Wpływ mediów na życie młodzieży. Informacja rzetelna.
|
1. Ukazanie uczniom sposobów wpływania na odbiorcę treści prasowych. 2. Kształcenie umiejętności krytycznego odbioru treści prasowych. 3. Dostrzeganie w tekście prasowym manipulacji językowych, elementów perswazji.
|
- wskazywać elementy manipulacji; - podać cechy i funkcje informacji rzetelnej; - rozpoznać marketingowe działania prasy na czytelnikach.
|
8.
|
Prawdomówny manipulator, czyli jakimi cechami powinien charaktery- zować się dziennikarz?
|
2
|
Zasady, jakimi powinien kierować się dziennikarz. Zasada prawdy i obiektywizmu dziennikarskiego. Zasada oddzielania informacji od komentarza. Zasada uczciwości, szacunku i tolerancji. Zasada pierwszeństwa dobra odbiorcy. Zasada wolności i odpowiedzialności. Zasady Prawa Prasowego.
|
1. Przygotowanie uczniów do świadomego i krytycznego odbioru przekazów medialnych. 2. Uświadomienie uczniom roli i oczekiwań społecznych wobec mediów i ludzi wykonujących zawód dziennikarza. 3. Podanie podstawowych zasad Prawa Prasowego dotyczących kodeksu pracy.
|
- przeprowadzić w swoim środowisku sondę na dany temat; - współdziałać w grupie; - wypowiadać się i właściwie argumentować; - redagować ogłoszenie; - odnaleźć i określić swoje predyspozycje.
|
9.
|
Ankieta i sonda z komentarzem
|
1
|
Wyznaczniki i cechy sondy z komentarzem, ankiety
|
1. Poznanie ankiety i sondy jako sposobów badania opinii. 2. Kształcenie umiejętności przeprowadzenia sondy na określony temat oraz wyrażania własnej opinii.
|
- przeprowadzić w swoim środowisku sondę na dany temat;
|
10.
|
O różnych rodzajach informacji – wzmianka, notatka, zapowiedź, sprawozdanie, sylwetka, życiorys
|
3
|
Formy twórczości dziennikarskiej w prasie. Informacja prasowa jako informacja społeczna. Wyznaczniki form dziennikarskich. Wpływ wartościowania na zawartość informacyjną komunikatu prasowego.
|
1. Rozpoznanie cech dobrej informacji. 2. Wskazywanie wyznaczników różnych odmian informacji.
- 3. Analizowanie informacji pod względem kompozycyjnym.
- 4. Samodzielne tworzenie różnych odmian informacji.
|
- podać cechy dobrej informacji prasowej ( aktualność, obiektywność, rzetelność, przystępność, kultura słowa); - podać wyznaczniki różnych rodzajów informacji; - redagować wzmiankę, notatkę prasową, sprawozdanie, sylwetkę.
|
11.
|
Sztuka oceniania – recenzja
|
2
|
Recenzja i jej rodzaje. Cechy tej formy wypowiedzi. Słownictwo oceniające w recenzjach. Recenzja informacyjna. Recenzja oceniająca. Recenzja – felieton.
|
1. Kształcenie umiejętności redagowania recenzji. 2. Wskazywanie podstawowych wyznaczników recenzji informacyjnej, oceniającej i recenzji – felietonu. 3. Bogacenie języka ucznia.
|
- rozpoznać różne odmiany recenzji; - analizować, interpretować i oceniać dzieło literackie, dzieło sztuki, przedstawienie teatralne, audycję telewizyjną lub radiową, film, książkę, wystawę;
|
12.
|
Dyskusja na łamach gazety – polemika
|
2
|
Cechy polemiki. Zasady komponowania. Słownictwo stosowane w polemice.
|
1. Analizowanie przykładowych tekstów pod względem kompozycyjnym i językowym. 2. Samodzielne redagowanie polemiki.
|
- podać cechy i zasady komponowania polemiki; - tworzyć krótkie polemiki; - wziąć udział w dyskusji i polemice; - rozpoznać różne sposoby manipulacji językowej;
|
13.
|
Jak zadawać niebanalne pytania – sztuka przeprowadzenia wywiadu
|
2
|
Zasady konstruowania wywiadu prasowego, telewizyjnego i radiowego. Pytania sugestywne, źle postawione, podchwytliwe, retoryczne. Formy wypowiedzi w wywiadzie prasowym, radiowym i telewizyjnym.
|
1. Poznanie zasad tworzenia wywiadu. 2. Samodzielne przeprowadzenie wywiadu.
|
- podać zasady poprawnie zredagowanego wywiadu; - przeprowadzić wywiad;
|
14.
|
Kompozycja i odmiany artykułu
|
2
|
Struktura i kompozycja. Artykuł informacyjny, publicystyczny, wstępny, polemiczny, komentarz.
|
1. Badanie struktury i kompozycji artykułu. 2. Samodzielne redagowanie artykułu.
|
- analizować artykuł pod względem kompozycyjnym; - podać wskazówki dla piszącego artykuł; - pisać artykuł;
|
15.
|
Reportaż prasowy, fotoreportaż
|
2
|
Język i styl reportażu. Reportaż sprawozdawczy, publicystyczny.
|
1. Wskazywanie elementów struktury reportażu. 2. Analizowanie przykładowych tekstów pod względem kompozycyjnym. 3. Samodzielne redagowanie reportażu.
|
- podać wyznaczniki reportażu; - podać wskazówki dla piszącego reportaż, - napisać reportaż;
|
16.
|
„Pod włos”, czyli co nieco o felietonie
|
3
|
Felieton i jego odmiany: asocjacyjny, fabularny, udramatyzowany, mikrofelieton, kronika, gawęda. Narracja felietonu. Poetyka i pragmatyka felietonu. Rola fikcji, język i styl felietonu.
|
1. Wskazania cech felietonu. 2. Poznanie odmian felietonu. 3. Analizowanie felietonu pod względem kompozycyjnym i językowym. 4. Samodzielne redagowanie felietonu.
|
- analizować przygotowane felietony; - podać wyznaczniki poszczególnych odmian felietonu; - określić zasady kompozycji felietonu; - podać wskazówki dla piszącego felieton; - napisać felieton;
|
17.
|
Esej i jego struktura
|
2
|
Rodzaje eseju. Esej publicystyczny.
|
1. Wskazywanie cech tego gatunku. 2. Wyodrębnianie w przykładowym tekście poszczególnych elementów struktury eseju. 3. Samodzielne redagowanie eseju.
|
- analizować przygotowane eseje; - badać strukturę tego gatunku; - podać wskazówki dla piszącego esej; - pisać esej;
|
18.
|
Gatunki dziennikarskie w czasopismach - powtórzenie
|
3
|
Podstawowe formy wypowiedzi. Formy wypowiedzi publicystycznych: recenzja, artykuł, komentarz, felieton, polemika, notatka, esej, wywiad, reportaż, list, sprawozdanie. Opis bibliograficzny artykułu z czasopisma.
|
1. Usystematyzowanie wiadomości o formach wypowiedzi publicystycznych. 2. Kształcenie umiejętności sporządzania opisu bibliograficznego artykułu z czasopisma.
|
- rozpoznać i nazwać występujące w czasopismach formy wypowiedzi; - podać podstawowe informacje potrzebne do sporządzania opisu bibliograficznego artykułu z czasopisma; - sporządzić opis bibliograficzny artykułu z czasopisma.
|
Procedury osiągania celów kształcenia
Warunki realizacji:
Przedstawiony program autorski realizowany będzie od września 2005 do czerwca 2006 roku na zajęciach koła języka polskiego i obejmie 40 spotkań. Zajęcia będą odbywały się w wymiarze 1 godziny tygodniowo. Uczestniczyć w nich będą mogli zainteresowani uczniowie klas I – III.
Realizacja programu wymaga zastosowania różnorodnych środków i pomocy dydaktycznych, typu: prezentacje multimedialne, programy komputerowe, gazety, czasopisma, słowniki. Nieodzowne jest zatem odpowiednio wyposażone miejsce nauki
i pracy nauczyciela, czyli sala lekcyjna. Część zajęć odbywać się będzie w pracowni informatycznej, w której można skorzystać ze stanowisk komputerowych z dostępem
do Internetu, rzutnika multimedialnego. Ponadto uczniowie w swoich działaniach wykorzystają dyktafon, telewizor, magnetowid, radiomagnetofon oraz kserokopiarkę.
W trakcie realizacji programu zostaną wykorzystane następujące metody nauczania (klasyfikacja według F. Bereźnickiego):
- metody podające
• pogadanka
• wykład informacyjny
• objaśnienie
• praca ze źródłem drukowanym
- metody problemowe
• wykład problemowy
• gry dydaktyczne
• dyskusja dydaktyczna
• metoda badawcza
• burza mózgów
• metoda sytuacyjna
• metoda symulacyjna
- metody eksponujące
• wystawa (ekspozycja)
• pokaz
- metody praktyczne
• ćwiczenia przedmiotowe
Oczekiwane rezultaty przyniesie również metoda projektów edukacyjnych realizowanych indywidualnie lub grupowo. W ramach tego projektu uczniowie będą wydawali numery gazetki szkolnej, redagować reportaż, felieton, esej czy przygotowywać portofilio dotyczące wybranego tematu.
W trakcie zajęć stosowane będą następujące formy organizacyjne pracy uczniów:
• praca jednostkowa
• praca grupowa
• praca zbiorowa
Ewaluacja programu autorskiego
Ewaluacji dokona nauczyciel wdrażający program. W tym celu posłuży się odpowiednio dobranymi i opracowanymi przez siebie narzędziami typu:
- ankieta dla uczniów objętych wdrażanym programem (załącznik 1.),
- arkusz samooceny ucznia (załącznik 2.),
- badanie przez nauczyciela wytworów uczniowskich pracy i zapis wniosków
w karcie obserwacji ucznia (załącznik 3.),
- opinie rodziców i nauczycieli o programie,
- samoocena i refleksje nauczyciela o realizacji programu.
Harmonogram ewaluacji:
- przygotowanie narzędzi,
- dokonywanie ewaluacji cząstkowej pozwalającej na etapową modyfikację realizacji programu,
- dokonanie ewaluacji końcowej,
- sporządzenie sprawozdania.
Załącznik nr 1
Ankieta dla uczniów objętych wdrażanym programem
Celem ankiety jest określenie Twoich oczekiwań odnośnie poziomu zajęć dla grupy dziennikarskiej, ich atrakcyjności tematycznej, poziomu organizacji i skali uczestnictwa. Ankieta jest anonimowa, a jej wyniki będą opracowane zbiorczo. Uzyskane informacje
służyć mają doskonaleniu pracy szkoły. Dziękuję za pomoc i zrozumienie. Wybraną odpowiedź proszę podkreślić na karcie odpowiedzi.
- Czy oferta zajęć dla grupy dziennikarskiej odpowiada Twoim zainteresowaniom
i potrzebom?
- Zdecydowanie tak.
- Tak.
- Nie.
- Zdecydowanie nie.
E. Nie mam zdania.
- Uczestniczysz w tych zajęciach pozalekcyjnych, ponieważ: / dopuszcza się możliwość wyboru kilku odpowiedzi/
- pozwalają przezwyciężyć trudności w nauce,
- pozwalają rozszerzyć wiedzę i umiejętności zdobyte na lekcjach,
- pozwalają rozwijać zainteresowania,
- pozwalają rozładować stres związany z nauką,
- są sposobem na spędzenie czasu w towarzystwie koleżanek i kolegów.
- Czy dzięki tym zajęciom pozalekcyjnym lepiej i pełniej się rozwijasz?
- Zdecydowanie tak.
- Raczej tak.
- Raczej nie.
- Nie.
- Nie mam zdania.
- Czy, w Twojej ocenie, zajęcia są ciekawe, twórcze?
- Zdecydowanie tak.
- Raczej tak.
- Raczej nie.
- Nie.
- Nie mam zdania.
- Czy terminy i częstotliwość prowadzenia zajęć odpowiadają Twoim potrzebom?
- Zdecydowanie tak.
- Raczej tak.
- Raczej nie.
- Nie.
- Nie mam zdania.
- Inne uwagi
............................................................................................................................ ............................................................................................................................. ............................................................................................................................. ............................................................................................................................. ............................................................................................................................. ............................................................................................................................. ............................................................................................................................
Załącznik nr 2
Arkusz samooceny ucznia uczestniczącego w programie „W świecie mediów”
Drogi Uczniu! W tym roku pracowałeś w oparciu o program dla grupy dziennikarskiej, dlatego warto, abyś dokonał samooceny umiejętności i osiągnięć, wypełniając kartę. Ocenę swoich postępów omów z Rodzicami.
Imię i nazwisko ucznia
...................................................
Lp.
|
Umiem, potrafię
|
+
|
-
|
Uwagi
|
1
|
wyjaśnić pojęcia: komunikat, nadawca, odbiorca, tekst, kod, sygnał, kody werbalne i niewerbalne;
|
|
|
|
2
|
podać rodzaje mediów, zasady ich funkcjonowania;
|
|
|
|
3
|
dostrzec różnice między telewizją publiczną a niepubliczną;
|
|
|
|
4
|
wymienić podstawowe funkcje radia, opisać specyfikę pracy dziennikarza radiowego;
|
|
|
|
5
|
dokonać podziału czasopism wg różnych kryteriów;
|
|
|
|
6
|
określić strukturę czasopisma i łatwo się w niej zorientować;
|
|
|
|
7
|
wskazywać elementy manipulacji, podać cechy i funkcje informacji rzetelnej;
|
|
|
|
8
|
podać cechy dobrej informacji prasowej, podać wyznaczniki różnych rodzajów informacji;
|
|
|
|
9
|
redagować wzmiankę, notatkę prasową, sprawozdanie, sylwetkę;
|
|
|
|
10
|
rozpoznać różne odmiany recenzji;
|
|
|
|
11
|
zredagować recenzję;
|
|
|
|
12
|
podać zasady poprawnie zredagowanego wywiadu;
|
|
|
|
13
|
przeprowadzić wywiad;
|
|
|
|
14
|
analizować artykuł pod względem kompozycyjnym;
|
|
|
|
15
|
pisać artykuł;
|
|
|
|
16
|
podać wyznaczniki reportażu;
|
|
|
|
17
|
napisać reportaż;
|
|
|
|
18
|
podać wyznaczniki poszczególnych odmian felietonu;
|
|
|
|
19
|
napisać felieton;
|
|
|
|
20
|
podać wskazówki dla piszącego esej;
|
|
|
|
21
|
pisać esej;
|
|
|
|
22
|
rozpoznać i nazwać występujące w czasopismach formy wypowiedzi;
|
|
|
|
23
|
podać podstawowe informacje potrzebne do sporządzania opisu bibliograficznego artykułu z czasopisma, sporządzić opis bibliograficzny artykułu z czasopisma.
|
|
|
|
Załącznik nr 3
Badanie przez nauczyciela wytworów uczniowskich pracy
i zapis wniosków w karcie obserwacji ucznia
Imię i nazwisko ucznia
...................................................
Poprawność w zakresie
|
Notatki prasowej
|
Sprawozdania
|
Listu do redakcji
|
Recenzji
|
Wywiadu
|
Reportażu
|
Felietonu
|
Eseju
|
Ujęcie tematu
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Treść
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Kompozycja
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Język
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Styl
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ortografia
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Interpunkcja
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Układ graficzny
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Literatura przydatna przy realizacji programu:
1.
ABC młodego dziennikarza. „Język Polski w Liceum” nr 3, 2002/2003
2. Bortnowski S.,
Warsztaty dziennikarskie, Warszawa, „Stentor”
3.
Dziennikarstwo i świat mediów, pod red. Bauera Z. i Chludzińskiego E., Kraków 2000
4.
Dziennikarstwo od kuchni pod red. A. Niczyperowicza
5.
Dziennikarz w szkole. „Język Polski w Gimnazjum” nr 1, 2001/2002
6. Garlicki B.,
Metodyka dziennikarstwa, Kraków 1974
7.
Program nauczania elementów wiedzy dziennikarskiej w klasie humanistycznej. „Biblioteka w Szkole” nr 11, 2003
8. Przyrowski Z.,
Słowo drukowane, Warszawa 1975